„Obecna sytuacja, w której w drugiej połowie lutego wciąż nie mamy zatwierdzonego planu finansowego NFZ na bieżący rok, jest bezprecedensowa. Trudno jednak dziwić się temu zjawisku, skoro już na początku roku ukryty deficyt finansowy wynosi co najmniej 7 mld zł” – mówi Bartosz Zawadzki, współautor raportu i ekspert Fundacji Centrum Strategii Rozwojowych.

Geneza raportu  

Powszechnie wiadomo, że system ochrony zdrowia stanowi finansową studnię bez dna. Nigdy jednak dotąd w naszym kraju nie mierzyliśmy się z kryzysem jego stabilności na taką skalę. Ustawowy termin zatwierdzenia planu finansowego Narodowego Funduszu Zdrowia na 2025 rok upłynął 31 lipca ubiegłego roku.

Główne wnioski raportu:

1. W ostatnich latach planowanie budżetu Narodowego Funduszu Zdrowia oraz finansowanie systemu ochrony zdrowia opierało się w dużej mierze na dostępności rezerw środków zgromadzonych w okresie pandemii COVID-19, gdy wiele świadczeń nie zostało zrealizowanych. Doprowadziło to do błędów w prognozowaniu i równoważeniu systemu, których konsekwencji nie udało się uniknąć w 2024 roku.
2. Finanse systemu ochrony zdrowia pozostają niezbilansowane. Od 2020 roku wpływy ze składek zdrowotnych – przy założeniu, że stanowiłyby jedyne źródło przychodów NFZ – pozwalałyby pokryć jedynie 84–93% wartości świadczeń finansowanych przez Fundusz.               
3. W konsekwencji NFZ wymaga coraz większych dotacji z budżetu państwa. W dotąd niezatwierdzonym planie finansowym na 2025 rok brakuje aż 7 mld zł.
4. Zadłużenie szpitali publicznych osiągnęło najwyższy poziom w historii - 22,8 mld ( II kw. 2024r.) co zmusza wiele placówek do zaciągania pożyczek na bieżące funkcjonowanie. Brak zaufania do systemu powoduje, że placówki medyczne coraz częściej obawiają się realizacji ponadlimitowych świadczeń, nie mając pewności, czy NFZ będzie w stanie je terminowo rozliczyć.
5. Budżet NFZ stał się coraz bardziej nieprzewidywalny. Choć wielokrotna jego aktualizacja w ciągu roku była dotychczas standardową praktyką, w ostatnich latach pojawiło się wiele nowych czynników znacząco utrudniających precyzyjne prognozowanie wydatków. Przykładem są programy darmowych leków dla określonych grup wiekowych.
6. System ochrony zdrowia w Polsce jest nadmiernie skoncentrowany na lecznictwie szpitalnym, co generuje wysokie koszty i prowadzi do przeciążenia placówek. Alternatywą powinno być wzmocnienie Ambulatoryjnej Opieki Specjalistycznej (AOS) oraz Podstawowej Opieki Zdrowotnej (POZ). Efektywne zarządzanie systemem wymaga rozwiązywania problemów na najniższym możliwym poziomie opieki, aby odciążyć szpitale i specjalistów, jednocześnie racjonalizując wydatki.

Analiza systemu finansowania ochrony zdrowia w Polsce wskazuje na pogłębiające się problemy budżetowe. Obecne rozwiązania wymagają pilnej debaty nad reformą, aby system mógł funkcjonować w sposób stabilny i zapewniać pacjentom dostęp do skutecznego leczenia.

„Nie chcemy poprzestawać na diagnozie problemu – konieczna jest szeroka debata publiczna na temat reformy finansowania systemu ochrony zdrowia. Niezbędne jest wypracowanie konsensusu, ponieważ jego brak doprowadzi do zapaści systemu ochrony zdrowia, z katastrofalnymi skutkami dla obywateli i przyszłości Polski” - mówi Kamil Orzeł, Prezes Fundacji Centrum Strategii Rozwojowych.  

Zapraszamy do zapoznania się z pełną treścią raportu na stronie www.fundacjacsr.pl