Lekarze podkreślają, że rozmowa z pediatrą, który zna pacjenta i jego historię chorób, pozostaje kluczowa. Tym bardziej, że wiele poważnych chorób, w tym nowotwory dziecięce, zaczyna się od objawów tak niecharakterystycznych, że łatwo je pomylić z przeziębieniem.
 

Nieoczywiste objawy: co może umknąć rodzicom

W początkowej fazie nowotwory u dzieci często dają objawy, które trudno odróżnić od codziennych infekcji. Zmęczenie, bladość, brak apetytu czy bóle głowy nie muszą oznaczać nic poważnego, ale jeśli utrzymują się dłużej lub pojawiają się bez wyraźnej przyczyny, powinny zwrócić uwagę rodziców.

– Rodzic, który najlepiej zna swoje dziecko, może wychwycić drobne zmiany w zachowaniu lub wyglądzie, których lekarz nie zauważy podczas jednej wizyty. Symptomy bywają różne – czasem dziecko szybciej się męczy, ma mniej energii niż zwykle, częściej choruje albo unika aktywności, którą wcześniej lubiło – podkreśla prof. dr hab. n. med. Anna Raciborska, kierownik Kliniki Onkologii i Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka. – W takiej sytuacji warto skonsultować się z pediatrą, nawet jeśli objawy wydają się błahe. To pozwala szybciej rozpocząć diagnostykę, jeśli rzeczywiście dzieje się coś poważniejszego.
 

Internet – wsparcie czy pułapka?

Badania pokazują, że 91% rodziców korzysta z Internetu, by sprawdzić przyczyny objawów lub zasięgnąć porady przed wizytą u lekarza[1]. To naturalne – sieć jest dostępna całą dobę i wydaje się szybkim źródłem odpowiedzi. Problem pojawia się wtedy, gdy internetowa diagnoza zastępuje wizytę w gabinecie. 

– Samodzielne sprawdzanie objawów w wyszukiwarce internetowej może prowadzić do cyberchondrii (nadmiernego niepokoju o zdrowie dziecka) albo do fałszywego poczucia bezpieczeństwa, gdy symptomy są bagatelizowane – mówi mgr Joanna Pruban, psychoonkolog z Kliniki Onkologii IMiD. – Rodzice, którzy często diagnozują w Internecie, odczuwają większy stres i poczucie winy. W przypadku nowotworów dziecięcych każde opóźnienie w konsultacji z lekarzem może mieć poważne konsekwencje.

Jeśli weryfikacja symptomów w internecie wydaje się konieczna, warto korzystać wyłącznie z wiarygodnych źródeł, takich jak strony instytucji medycznych, organizacji pacjenckich czy szpitali. Fora i grupy w mediach społecznościowych mogą dawać wsparcie emocjonalne, ale nie powinny zastępować opinii lekarza.

Czujność rodziców – pierwsza linia obrony

To rodzice pierwsi widzą, gdy z dzieckiem dzieje się coś niepokojącego.

– Obserwacja codziennych zwyczajów dziecka – jego energii, apetytu, snu czy reakcji na bodźce – to pierwszy krok w rozpoznaniu choroby. Wszelkie niepokojące zmiany warto zgłosić pediatrze, nawet jeśli wydają się drobne – podkreśla prof. Raciborska. – Wczesna konsultacja zwiększa szanse na skuteczne leczenie i często pozwala uniknąć poważnych komplikacji.

Na co zwrócić uwagę? Wczesne sygnały ostrzegawcze

Nie ma jednej listy objawów, które jednoznacznie wskazują na nowotwór, ale lekarze zwracają uwagę na kilka sygnałów, których nie warto ignorować:

· przedłużające się zmęczenie i osłabienie;

· utrata apetytu lub masy ciała;

· nawracające gorączki i infekcje bez wyraźnej przyczyny;

· nietypowe siniaki, krwawienia, bladość;

· bóle kości, stawów, głowy, które nie ustępują;

· powiększenie węzłów chłonnych lub wyczuwalne guzki pod skórą.

Nie każdy z tych objawów oznacza chorobę nowotworową, ale każdy z nich powinien skłonić do konsultacji z pediatrą. Wczesne rozpoznanie często pozwala rozpocząć leczenie wtedy, gdy jest ono najbardziej skuteczne.

Czujność zamiast paniki

Obserwacja dziecka w codziennych sytuacjach to dla rodziców najcenniejsze źródło informacji. Zmiany w apetycie, śnie, nastroju czy aktywności mogą być pierwszym sygnałem, że organizm dziecka walczy z czymś poważniejszym.

– Rodzic nie musi wiedzieć, co dokładnie się dzieje – ważne, by zauważył, że coś jest inaczej niż zwykle i zareagował – podsumowuje prof. Raciborska.

Internet może wspierać, ale nie zastąpi specjalisty. W świecie pełnym informacji najważniejsza pozostaje uważność i współpraca z lekarzem.

--

[1] Jaks, R., Baumann, I., Juvalta, S., & Dratva, J. (2019). Parental digital health information seeking behavior in Switzerland: a cross-sectional study. BMC Public Health. https://doi.org/10.1186/s12889-019-6524-8]

Klinika Onkologii i Chirurgii Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka (IMiD)
Najstarsza w Polsce, wysokospecjalistyczna Klinika onkologiczna dla dzieci i młodzieży zlokalizowana w Warszawie. Interdyscyplinarny, doświadczony zespół Kliniki prowadzi pełną diagnostykę i kompleksowe leczenie nowotworów u dzieci od okresu płodowego do 25. roku życia z całego kraju. Specjalizuje się w zakresie leczenia guzów litych poza ośrodkowym układem nerwowym oraz histiocytoz. Klinika jest ośrodkiem referencyjnym w leczeniu oszczędzającym, umożliwiającym uratowanie kończyny choremu dziecku. Do 2024 r. wykonano ponad 1000 zabiegów wszczepiania endoprotez u dzieci, także tych wydłużanych mechanicznie lub w wyniku działania pola elektromagnetycznego. Najmłodszy pacjent, u którego wykonano taki zabieg miał 8 miesięcy. Zespół Kliniki prowadzi także działalność naukową – m.in. niekomercyjne badania kliniczne dot. leczenia guzów litych u dzieci. Więcej informacji na temat działalności kliniki znajduje się na stronie internetowej: https://imid.med.pl/pl/klinika-onkologii

Prof. dr hab. n. med. Anna Raciborska
Specjalistka pediatrii, onkologii i hematologii dziecięcej. Jest absolwentką II Wydziału Lekarskiego Akademii Medycznej w Warszawie (obecnie Warszawski Uniwersytet Medyczny), a także absolwentką wydziału Rehabilitacji Ruchowej Akademii Wychowania Fizycznego w Warszawie. Laureatka #ShEO Awards 2024 w kategorii „Nadzieja w medycynie” oraz nagrody Wizjonerzy – Reformatorzy Zdrowia 2025 przyznawanej przez WPROST i NewsMed w kategorii Omnia Pro Infirmis: Wszystko dla Chorych. Od 2003 jest związana z Instytutem Matki i Dziecka w Warszawie, gdzie od 2017 pełni funkcję kierownika Kliniki Onkologii i Chirurgii Onkologicznej, a także członka Rady Naukowej IMiD. Jednym z głównych celów jej pracy zawodowej jest poprawa wyników leczenia pierwotnych nowotworów kości oraz chorób z kręgu histiocytoz. Anna Raciborska jest otwartą i łamiącą stereotypy lekarką, a onkologia dziecięca jest jej pasją. W swojej pracy łączy doświadczenie dynamicznej i rzeczowej specjalistki z empatią kobiety i matki.

Mgr Joanna Pruban
Absolwentka wydziału psychologii Uniwersytetu SWPS w Warszawie oraz wydziału pedagogiki UKSW w Warszawie. Ukończyła studia podyplomowe na Uniwersytecie Warszawskim z zakresu treningu kreatywności oraz arteterapii dla dzieci i dorosłych, a także kierunek Psychoonkologia na Uniwersytecie SWPS, zaś kierunek Neuropsychologia na WSKZ. Posiada 22-letnie doświadczenie w pracy w Klinice Onkologii i Chirurgii Onkologicznej Dzieci i Młodzieży Instytutu Matki i Dziecka, gdzie od 2014 r. prowadzi również Poradnię Psychoonkologiczną. W ramach praktyki zawodowej przeprowadza konsultacje oraz terapie psychologiczne, pracuje indywidualnie z dziećmi, młodzieżą i dorosłymi. Jest wykładowcą i prowadzącą ćwiczenia dla studentów z psychologii rozwojowej, organizuje warsztaty oraz szkolenia dla różnych grup zawodowych. Autorka artykułów naukowych i poglądowych, uczestniczka oraz prelegent licznych konferencji medycznych, zaangażowana w działalność popularyzującą wiedzę z zakresu psychoonkologii.